Het Stockholm Resilience Centre heeft onlangs een aantal belangrijke kwesties geïdentificeerd die het leven op aarde fataal worden. Klimaatverandering is er slechts één van, maar ze staat bovenaan de lijst.

Het kapitalisme is alleen geïnteresseerd in winst op korte termijn. De schade voor het milieu zoals vervuiling en het uitsterven van planten, insecten, dieren en vervuiling zijn gewoonweg “neveneffecten”. Vervuiling door meststoffen in de landbouw, mijnbouw en de vernietiging van regenwouden zijn “neveneffecten” van de winsten die rechtstreeks uit deze activiteiten voortvloeien. In steden over de hele wereld veroorzaakt de vervuiling door de fabrieken en voertuigen van de winstmachine longziekten en schaadt de ontwikkeling van de hersenen van kinderen – verdere “neveneffecten”. Voor het kapitalisme is het winst maken belangrijker dan het gezond opgroeien van kinderen.

Op een moment in de nabije toekomst zal de klimaatverandering onomkeerbaar worden. Door het verbranden van fossiele brandstoffen komt er kooldioxide (CO2) vrij in de atmosfeer en wordt de warmte van de zon vastgehouden. De trage opwarming van de aarde veroorzaakt bijkomende effecten zoals het smelten van het poolijs, het vrijkomen van methaan dat vroeger in permafrostgebieden gevangen zat, het omvormen van bossen van koolstofopslag tot CO2-uitstoters, etc. Dit alles maakt de opwarming van de aarde alleen maar erger. In de komende decennia zullen honderden miljoenen mensen onder “watergebrek” komen te lijden. Waterrantsoenering in steden als Kaapstad en Bombay is nu al een voorbode van wat komen gaat. Weerpatronen zoals extreme droogtes, overstromingen, bosbranden zoals in Australië aan het eind van 2019, zijn directe gevolgen van de verhoogde temperaturen. Een kwart van alle geloosde CO2 komt in de oceanen terecht, waardoor ze zuurder worden. Het gevolg is dat koraalriffen afsterven, het zeeleven niet meer in staat is om schelpen te bouwen en de visstand instort. Dus wat kan er aan gedaan worden?

EEN GROENE OPLOSSING?

Greta Thunberg, Extinction Rebellion en de groene lobbies roepen overheden op zich te houden aan doelstellingen om de productie van broeikasgasemissies te verminderen en te investeren in groene energie. In de VS en elders zijn er campagnes voor een “Green New Deal”. De “Sunrise Movement” activisten in de VS, gesteund door de Democratische congresvrouw Ocasio-Cortez, roepen op tot een overeenkomst om tegen 2035 een “100% hernieuwbaar energiesysteem en een volledig gemoderniseerd elektriciteitsnet” te creëren. Ze hopen dat het verschuiven van de productie naar groenere alternatieven het stervende kapitalisme een impuls kan geven en tegelijkertijd de planeet kan redden. In het Verenigd Koninkrijk roept de “Common Wealth” denktank ook op tot een nieuwe overeenkomst, vergelijkbaar met de voorgestelde overeenkomst voor de VS.

Veel van de oplossingen die de groene lobbies voorstaan, veronderstellen de vernietiging en vervuiling van het milieu zelf. De winning van grote hoeveelheden zeldzame aardmetalen, kobalt en lithium, die nodig zijn voor groene energie, veroorzaakt verschrikkelijke vervuiling. China, waar 70% van de zeldzame aardmetalen wordt gewonnen, heeft uitgestrekte gebieden vergiftigd. Het winnen van lithium, voor autoaccu’s, in de Atacama-woestijn in Chili heeft al zoutwatermeren verwoest en de zoetwater toevoerende laag vernield. Het feit dat het kapitalisme een voortdurende groei vereist en elke natiestaat concurreert om een concurrentievoordeel te behalen ten opzichte van zijn rivalen, betekent dat het milieu altijd onder deze “neveneffecten” moet lijden. Wat kapitalisten nooit kunnen toegeven is dat de oorzaak van alle milieuproblemen het wereldwijde kapitalisme zelf is. Daarom zijn alle oplossingen die het kapitalisme in stand houden zinloos.

DE ENIGE REALISTISCHE OPLOSSING

De productie van het kapitalisme voor de winst heeft van begin af aan betrekking op de exploitatie van de “vrije” natuurlijke hulpbronnen. De mensheid leeft door een relatie met de natuur, en het wurgen van de natuur door het kapitalisme bedreigt niet alleen het bestaan van planten, insecten en dieren, maar ook het bestaan van de mensheid zelf. De milieuramp is een product van het kapitalistische productiesysteem. Terwijl de huidige milieubewegingen een reactie zijn op echte tegenstrijdigheden van het systeem, doen ze alsof er een oplossing is binnen het systeem. De waarheid is echter dat deze problemen niet kunnen worden opgelost terwijl we blijven produceren uit winstbejag. Pogingen om elementen van het kapitalisme te hervormen terwijl de productie voor de winst blijft bestaan, kunnen alleen maar leiden tot mislukking. We moeten beginnen met het produceren voor menselijke behoeften op een wereldwijd geplande manier. Dit betekent de omverwerping van dit krankzinnige systeem, wat op zijn beurt weer een revolutie inhoudt. Deze revolutie kan alleen worden uitgevoerd door de uitgebuite klasse, de arbeidersklasse, die zelf de ergste gevolgen van de milieucrisis ondervindt. Het probleem is een politieke kwestie van het creëren van het bewustzijn van de noodzaak van een revolutie en het opbouwen van een politieke organisatie om dit te helpen bereiken.