O historycznym i przejściowym charakterze pracy najemnej

Artykuł pochodzi z „Battaglia Comunista”, nr 2, luty 2014

Czemu poświęcamy artykuł wyłącznie „pracy najemnej”? Robimy to ponieważ system kapitalistyczny w całości na niej się opiera, ponieważ jej istnienie jest założonym z góry i koniecznym warunkiem dla operacyjnego funkcjonowania kapitalizmu i jego ciągłej reprodukcji. Jak ważna jest w świetle faktów owa operacja i reprodukcja dla rzeczywistego rozwoju całego społeczeństwa (a nie tylko dla siebie), zostawiamy wam pod osąd, w świetle obfitych dowodów, że – kryzys czy nie kryzys- jesteśmy świadkami stałej degradacji środowiska naturalnego i zdrowia fizycznego oraz psychologicznego istot ludzkich, marnotrawstwa i metodycznej destrukcji zasobów, żyć, zdrowia i środowiska. Jest bardziej niż oczywiste, że kapitalizm musi zostać uznany za historycznie postępową formę w porównaniu z każdym poprzednim systemem produkcji i organizacji społecznej. Pytanie, na które będziemy próbowali starannie odpowiedzieć, jest jednak innej natury: czy kapitalizm dalej posiada swoją postępową zdolność czy wyczerpał on swój postępowy dynamizm jakiś czas temu, tym samym odmawiając ludzkości jednego kroku naprzód w jej konkretnym, realnym i ogólnym rozwoju? I czy tym samym, jest możliwe – tak jak my uważamy – aby inna organizacja społeczna przezwyciężyła ten impas poprzez dalszy rozwój? I w każdym wypadku, co rozumie się przez rozwój? Jakie są jego nowe kryteria? I jakie obecne cechy trzeba całkowicie znieść? Uważamy, że odpłatna praca jest pierwszą z nich.

Dla tych, którzy są radzi pozostać zanurzonymi w błogim i fascynującym świecie towarów – najbardziej wyszukanej, modnej i nowatorskiej technologii jakiej kapitalizm jest z pewnością w stanie natworzyć – ale którzy są zupełnie obojętni na społeczny koszt jaki musimy zapłacić by z niej korzystać, niech pamiętają że osiągnięty postęp zależy od zdolności i technologii jaką mamy dziś. Jednakże nie należy on do nas zbiorowo jako społeczeństwa, podczas gdy społeczny koszt zależy od ich kapitalistycznego zarządzania i jedynego celu jaki ów zarząd realizuje: waloryzacji kapitału, przynoszenia zysków, jak to by powiedzieli. Nie mają na celu zaspokajać potrzeb z wyjątkiem w sposób fikcyjny czy częściowy, drugorzędny wobec ich głównego celu; jedynym sposobem jakim kapitalizm potrafi generować zyski; poprzez sprzedawanie towarów.

Przypomnijmy im więc, że bardziej racjonalny i planowany społeczny, kolektywny zarząd nad produkcją i dystrybucją tego ogromnego potencjału produkcyjnego jest nie tylko możliwy, lecz może jedynie podnieść poziom tego dobrobytu, który, powtarzamy, nie jest tym samym co konsumpcjonizm jako cel sam w sobie, jak to się dziś rozumie; rozszerzanie go, generalizowanie go, racjonalizowanie go, zmiana pewnych istotnych cech, zacząwszy od eliminacji nienormalnego, niepotrzebnego marnotrawstwa i szkody dla środowiska i zdrowia które kapitalizm, zamiast wykorzeniać, raczej zwiększył i pogorszył od swojego poczęcia. Ponad dwa stulecia kapitalistycznej rzeczywistości obszernie to zademonstrowały.

Także lata świetlne od naszej perspektywy odległa jest pewna modna dzisiaj uproszczona idea, sen o powrocie do idyllicznego i nierealistycznego społeczeństwa „małe jest piękne”, małej, starej wioski, jak i spekulacje o jakiejś nostalgicznej narodowej samowystarczalności. Ale powiemy o tym więcej później.

„Sprawiedliwa płaca”?!

  • Zamiast konserwatywnego hasła: „Sprawiedliwa płaca za sprawiedliwy dzień roboczy, robotnicy powinni wypisać na swym sztandarze hasło rewolucyjne:Zniesienie systemu pracy najemnej”.

(Marks, „Płaca, cena i zysk”, 1865)*

Kto jeśli nie szef tak naprawdę określa, co stanowi „sprawiedliwą płacę” i „sprawiedliwy dzień roboczy”?!

Zarówno Marks i Engels, w swoich dziełach o charakterze popularnym, po prostu wyjaśniali bardzo jasno że:

Kapitalizm utrzymuje i zawsze będzie utrzymywał dominację nad robotnikami tak długo jak jest zdolny ich przekonać, że organizacji pracy opartej o system pracy najemnej nie można zmienić.

Czy, innymi słowy, byłaby to jedyna praktycznie możliwa, naturalna organizacja. Slogany „sprawiedliwych płac”, „lepszej organizacji pracy”, „walki z monopolami”, „planowania produkcji w kapitalizmie” i tak dalej są wyrazem tego podstępu, a Marks i Engels zawsze je zwalczali i uważali, że są akceptowalne tylko w bardzo krótkich okresach (tj. jako bezpośrednie żądania walki ekonomicznej), lecz nie powinny przysłonić podstawowego hasła nowoczesnego proletariatu (1): „Precz z pracą najemną!” Szczególna organizacja produkcji i reprodukcji społeczeństwa jest zjawiskiem historycznym, i tym samym wcale nie jest „naturalna”, „nieuchronna” czy „niezmienna”. Tak naprawdę każda klasa panująca ma interes w tym, żeby tak wierzono, w celu zachowania status quo jej panowania: tak było dla starożytnej rzymskiej arystokracji wobec pracy niewolniczej, tak było dla feudalnej szlachty odnośnie pracy poddanego chłopa, tak jest dla burżuazji odnośnie pracy najemnej.

Historyczna natura sposobów produkcji społecznej jest ukazana przez całość rozwoju historycznego, od pojawienia się podziału społeczeństwa na klasy i ich zmiennych form. Można powiedzieć, że rozwój ten (schematyzując i odnosząc się szczególnie do Zachodu, stosunkowo dla pierwszych trzech okresów) odznacza się czterema kluczowymi okresami historycznymi:

  • niewolnictwo
  • feudalizm
  • kapitalizm
  • komunizm (nigdy jeszcze nie osiągnięty)

W pierwszym okresie (niewolnictwo), wynagrodzenie zatrudnionego (które nie jest płacą) jest administrowane bezpośrednio przez posiadacza niewolników przez koszty zakwaterowania, żywienia i obsługi. Nie ma stosunku pieniężnego i zarówno robotnik-niewolnik jak i wszystko, co wytworzone należy do klasy właścicieli.

W drugim okresie (feudalizm), poddany częściowo przywłaszczał produkt swojej pracy, podczas gdy znaczna część trafiała do panów (świeckich lub kleru) w formie pracy przymusowej (wolnych dni roboczych), różnego rodzaju danin i, dla Kościoła, dziesięciny (tj. jednej dziesiątej zbiorów).

W trzecim okresie (kapitalizm) robotnicy – raz pozbawieni środków produkcji, które kiedyś były do ich dyspozycji (użycie ziemi, własność narzędzi, itp.)- są zmuszeni do sprzedaży swojego czasu roboczego (dnia roboczego) za rekompensatę pieniężną (pensję), wszystkie produkty społecznej pracy kończą w hurtowniach i sklepach klasy właścicieli (kapitalistów), z których pracownik zabiera dokładnie ilości reprezentowane przez wyżej wymienione płacy, tj. odpowiednio do ich tak zwanej siły nabywczej.

W czwartym okresie (komunizm) – Po potrzebnym przejściu (socjalizm) (2)– proces wytwarzania, składy i sklepy są administrowane przez samych wytwórców (pracowników), którzy określają sposób produkcji (co trzeba wyprodukować i w jakiej ilości) i dystrybucji (każdemu według potrzeb). Faza ta, w której zniesienie pracy najemnej, towarów w ogóle, wiąże się z bardzo wysokim poziomem sił wytwórczych (tj. nauki, technologii itp.) które nie są już podległe władzy kapitału, a więc jakościowo odmienne od tych z poprzedniej epoki. Produktów, stworzonych by spełniać ludzkie potrzeby w zgodzie ze środowiskiem, będzie wtedy cała obfitość dla wszystkich, chociaż ich użycie nie będzie miało nic wspólnego z tępym i obsesyjnym konsumpcjonizmem, który kapitał narzuca (jeśli mamy pieniądze by konsumować…). W dodatku, praca zmienia swój charakter z przymusowego na dobrowolny. Według Marksa, jest to „manifestacja swojej własnej indywidualności”.

Już dziś, w społeczeństwie kapitalistycznym, pewnie „socjalistyczne formy” wdarły się i stały obecnym sposobem życia. Oto parę przykładów. Dziś, dwóch pracowników o tej samej płacy płaci ten sam wkład, lecz ten o kiepskim zdrowiu otrzyma więcej opieki medycznej i leków niż inny (zdrowy), tak jak ktoś kto ma zależne od siebie dzieci otrzymuje więcej, czy ktoś, kto – niestety- złamał nogę. To samo tyczy się urzędu pocztowego, gdy płaci się tę samą stawkę za dystans 100 metrów jak za 1000 kilometrów. I wszyscy uznajemy tę „nierówną” dystrybucję za „właściwą”. Marks i Engels zawsze mówili – a historia posłużyła dowodami – że wysiłek, którego klasa robotnicza musi się podjąć by otrzymać podwyżkę płac (i, znów ją utraciwszy, odzyskać ją) jest taki sam jak ten potrzebny do wyeliminowania systemu pracy najemnej. Tylko ta eliminacja mogłaby rzeczywiście pozwolić na generalizację i tym samym na pełną afirmację socjalistycznych form produkcji i dystrybucji społecznie wytwarzanego bogactwa, i bardziej racjonalną organizację społeczną, wolną od wszelkich form wyzysku, marnotrawstwa, destrukcji zasobów ludzkich i naturalnych jakie powoduje kapitalistyczne geszefciarstwo.

-PF

(1) Ale kim jest „klasa robotnicza”? To wszyscy, którzy posiadają tyko swoją siłę roboczą, i tym samym, by przeżyć, zmuszeni są ją sprzedać, jeśli i kiedy są zdolni.

(2) Należy jednak nadmienić, że nie zgadzamy się z użyciem przez włoskiego towarzysza, autora tego tekstu, słowa „socjalizm” wobec okresu przemiany społeczeństwa kapitalistycznego w komunistyczne. Marks i Engels posługiwali się terminami „komunizm” i „socjalizm” zamiennie. Lenin w „Państwie i rewolucji”, pisząc o niższej i wyższej fazie komunizmu, wspomniał parę razy, że „niższe stadium” nazywane jest zwykle „socjalizmem”. Jednak nie posłużył się tak tym terminem w swojej własnej analizie. Później Stalin wykorzystał fałszywą interpretację słów Lenina by usprawiedliwić system gospodarczy ZSRR jako „socjalizm” ale jeszcze nie komunizm. [przyp. tłum.]

Monday, April 14, 2014

Battaglia Comunista

Mensile del Partito Comunista Internazionalista, fondato nel 1945.

O historycznym i przejściowym charakterze pracy najemnej | Leftcom

Error

Error message

PDOException: SQLSTATE[HY000]: General error: 1366 Incorrect string value: '\xC5\x9Bciow...' for column 'title' at row 1: INSERT INTO {accesslog} (title, path, url, hostname, uid, sid, timer, timestamp) VALUES (:db_insert_placeholder_0, :db_insert_placeholder_1, :db_insert_placeholder_2, :db_insert_placeholder_3, :db_insert_placeholder_4, :db_insert_placeholder_5, :db_insert_placeholder_6, :db_insert_placeholder_7); Array ( [:db_insert_placeholder_0] => O historycznym i przejściowym charakterze pracy najemnej [:db_insert_placeholder_1] => node/12634 [:db_insert_placeholder_2] => [:db_insert_placeholder_3] => 3.239.149.56 [:db_insert_placeholder_4] => 0 [:db_insert_placeholder_5] => RvEo65ySXwJQZTzNULdIu2DZ5TwdZEe0LzJA2Mcholg [:db_insert_placeholder_6] => 1250 [:db_insert_placeholder_7] => 1711695072 ) in statistics_exit() (line 93 of /web/htdocs/www.leftcom.org/home/modules/statistics/statistics.module).
The website encountered an unexpected error. Please try again later.