04. Czy klasa pracownicza nie jest spontanicznie rewolucyjna?

Proletariat – klasa wyzyskiwanych – jest jedynym potencjalnie rewolucyjnym podmiotem wewnątrz systemu kapitalistycznego. Proletariusze, wyłączeni z posiadania środków produkcji i wyobcowani od produktu swojej pracy, mają historyczne i bezpośrednie interesy przeciwne do interesów kapitału. Ale proletariat może być efektywnie rewolucyjny tylko gdy zdobędzie niezbędną jedność klasową i świadomość swojego osobistego antagonizmu wobec kapitału. W tym celu, koniecznie jest by w sferze klasy proletariackiej istniała zorganizowana awangarda, zdolna analizować dynamikę stosunków produkcji, wyciągać lekcję z doświadczeń walki klas, dopracowywać i rozwijać program przezwyciężenia społeczeństwa kapitalistycznego i przewodzić politycznie klasie na tej drodze.

W istocie jest głęboka różnica między „instynktem klasowym” a „świadomością klasową”. Ten pierwszy wyrasta i rozwija się w walkach pracowników jako domena samych pracowników; zostaje powołany do istnienia przez antagonizm materialnych interesów i żywi się narastającymi sprzecznościami politycznymi i ekonomicznymi, zapoczątkowanymi przez ten sam antagonizm; wreszcie, by istnieć, wymaga by stosunki między proletariuszami a kapitalistami były wystarczająco napięte by sugerować pewną generalizację walk pracowników i pewną brutalność konfrontacji. Ta druga, świadomość, wyrasta z naukowego badania sprzeczności klasowych, rośnie wraz z tymi sprzeczności; żyje i żywi się badaniem i opracowywaniem danych generowanych przez historyczne doświadczenia klasy.

Wraz z rewolucją, władza należy do całej klasy pracowniczej, do jej zgromadzeń. Ale partia nie odgrywa jedynie ogólnej roli agitacji i propagandy. Partia wspiera rewolucyjny i socjalistyczny program w sowietach i jej bojownicy są gotowi wziąć na siebie odpowiedzialność, przydziały odwoływalne w każdej chwili, gdy zgromadzenia pracownicze przyjmują hasła partii. W skrócie, „polityczne kierownictwo” partii, stosowność programu komunistycznego, niezbędne dla sukcesu rewolucji proletariackiej, jest czymś co nie może być narzucone radom, lecz należy to uzyskać i bronić poprzez walkę polityczną.